عوامل تعیین کننده رفتار نرخ ارز در ایران با استفاده از مدل پولی ترکیبی

جمالی, علی; دائی کریم زاده, سعید; شریفی رنانی, حسین

doi:10.30465/jnet.2022.38645.1796

عوامل تعیین کننده رفتار نرخ ارز در ایران با استفاده از مدل پولی ترکیبی

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران

² دانشیار گروه علوم اقتصادی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران

10.30465/jnet.2022.38645.1796

چکیده

نرخ ارز یکی از مهم‌ترین متغیرهای مؤثر در نظام‌های مالی است و شناسایی عوامل تعیین کننده آن می‌تواند موجب بهبود قابل توجهی در عملکرد این‌گونه نظام‌ها گردد. این مقاله یک مدل پولی ترکیبی از نرخ ارز را برای اقتصاد ایران پیشنهاد می‌کند که نسبت به مدل‌های کلاسیک پولی نرخ ارز، از متغیرهای توضیحی بیشتری برخوردار است و در آن از داده‌های سالانه دوره زمانی 1398-1358 و رویکرد یوهانسن استفاده شده است. با توجه به نتایج آزمون هم‌انباشتگی در بلندمدت می‌توان چنین استنباط کرد که متغیرهای اختلاف تولید ناخالص واقعی داخلی و اختلاف نرخ بهره اسمی تاثیر منفی و متغیرهای اختلاف نرخ تورم، اختلاف نقدینگی، قیمت واقعی نفت خام، اختلاف سهم مخارج دولت از تولید ناخالص داخلی و اختلاف بهره‌وری بخش تجاری تاثیر مثبت بر نرخ ارز دارند. تاثیر مثبت اختلاف بهره‌وری بخش تجاری بر نرخ ارز وجود اثر بالاسا – ساموئلسون را در ایران رد می کند. بر طبق تابع واکنش ضربه، با‌ ایجاد یک تکانه به اندازه یک انحراف معیار بر متغیرهای مؤثر بر نرخ ارز، خود نرخ ارز بیشترین تأثیر را بر نرخ ارز دارد. نتایج آزمون تجزیه واریانس نیز حاکی از آن است که بیشترین توضیح‌دهی نوسانات نرخ ارز طی ۱۰ سال از سوی خود متغیر نرخ ارز است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Determinants of exchange rate behavior in Iran using a hybrid monetary model

نویسندگان [English]

Ali Jamali ¹
Saeed Daei-Karimzadeh ²
Hossein Sharifi Renani ²

¹ Isfahan (Khorasgan) Branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran.

² Department of Economics, Isfahan (Khorasgan) Branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran

چکیده [English]

Exchange rate is one of the most important variables in financial systems and identifying its determinants can significantly improve the performance of such systems. This paper proposes a hybrid exchange rate monetary model for the Iranian economy that has more explanatory variables than the classical monetary exchange rate models and uses the annual data of the period 1398-1398 and Johansen's approach. According to the results of long-term co-integration test, it can be inferred that the variables of real GDP difference and nominal interest rate difference have a negative impact and the variables of inflation rate difference, liquidity difference, crude oil real price, government expenditure share of GDP and the productivity difference of the tradable sector has a positive effect on the exchange rate. The positive effect of the difference in the productivity of the tradable sector on the exchange rate denies the existence of the Balassa-Samuelson effect in Iran. According to the impulse response function, the exchange rate itself has the greatest effect on the exchange rate by creating an impulse equal to a standard deviation on the variables affecting the exchange rate. The results of the variance decomposition also indicate that the most explanation of exchange rate fluctuations during 10 years is the exchange rate variable itself.

کلیدواژه‌ها [English]

Monetary model of exchange rate
Balssa-samuelson's effect
crude oil price
Johansen approach JEL Classification: B22
B26
F59
P33

مراجع

انصاری‌نسب، مسلم و دیگران (1399)، «بررسی فرضیۀ بالاسا ـ ساموئلسون با تأکید بر فراوانی نسبی نیروی کار ماهر و غیرماهر: کاربردی از رویکرد مارکوف ـ سوئیچینگ»، فصل‌نامۀ نظریه‌های کاربردی اقتصاد، س 7، ش 2.

جعفری صمیمی، احمد و دیگران (1389)، «هزینه‌های مبادله و تعدیل غیرخطی نرخ ارز حقیقی با استفاده از الگوی (STAR) (مطالعۀ موردی ایران)»، فصل‌نامۀ پژوهش‌‌ها و سیاست‌‌های اقتصادی، س 18، ش 53.

جلایی، عبدالمجید و دیگران (1385)، «برآورد رفتار نرخ ارز حقیقی در ایران»، پژوهش‌نامۀ اقتصادی، دورۀ 6، ش 22.

حقیقت، جعفر و حسن جرکانی (1385)، «اثرات بهره‌وری نسبی و شوک‌های تقاضا بر نرخ حقیقی ارز»، فصل‌نامۀ اقتصادی، دورۀ 12، ش 54.

حقیقت، جعفر و ریحانه لاریجانی (1394)، «بررسی تجربی نظریۀ برابری قدرت خرید در ایران با لحاظ شکست ساختاری»، فصل‌نامۀ پژوهش‌نامۀ بازرگانی، س 19، ش 74.

خلیلی عراقی، منصور و یزدان گودرزی فراهانی (1393)، «برابری قدرت خرید و بهره‌‌وری تولید با رویکرد مدل بالاسا ـ ساموئلسون در کشورهای منتخب»، پژوهش‌نامۀ بازرگانی، س 18، ش 72.

درگاهی، حسن و جعفر گچلو (1380)، «بررسی رفتار کوتاه‌مدت و بلندمدت نرخ حقیقی ارز در اقتصاد ایران (با استفاده از روش هم‌گرایی خودتوضیح با وقفه‌های توزیعی)»، پژوهش‌نامۀ بازرگانی‌، ش 21.

شیرازی، همایون و خدیجه نصرالهی (1392)، «مدل‌‌های پولی و پیش‌بینی نرخ ارز در ایران: از تئوری تا شواهد تجربی»، فصل‌نامۀ سیاست‌های مالی و اقتصادی، س 1، ش 4.

صباغی کرمانی، مجید و وحید شفاقی شهری (1384)، «عوامل مؤثر بر نرخ ارز واقعی در ایران (ره‌یافت خودرگرسیون ‌برداری)»، پژوهش‌نامۀ اقتصادی، دورۀ 5، ش 16.

طیبی، سیدکمیل و حسین اسماعیلی رزی (1391)، «تأثیر بهره‌‌وری بخشی بر نرخ واقعی مؤثر ارز در اقتصاد ایران (آزمون اثر بالاسا ـ ساموئلسون)»، مجلۀ تحقیقات اقتصادی، دورۀ 47، ش 2.

قویدل، صالح و دیگران (1395)، «بررسی اثر بالاسا ساموئلسون در ایران»، فصل‌نامۀ پولی و مالی، س 6، ش 1، پیاپی 11.

کازرونی، علیرضا و دیگران )1391)، «اثرات نامتقارن نوسانات نرخ واقعی ارز بر رشد اقتصادی در ایران: ره‌یافت مارکوف ـ سوئیچینگ»، بررسی مسائل و سیاست‌های اقتصادی، ش 7 و 8.

مرزبان، حسین و دیگران (1384)، «یک مقایسه بین مدل‌‌های اقتصادسنجی ساختاری، سری زمانی و شبکۀ عصبی برای پیش‌‌بینی نرخ ارز»، مجلۀ تحقیقات اقتصادی، دورۀ 40، ش 2.

منافی انور، وحید و دیگران (1394)، «عوامل مؤثر بر تغییرات نرخ ارز حقیقی و تأثیر آن بر شاخص رقابت‌‌پذیری در اقتصاد ایران (1392-1358)»، فصل‌نامۀ علوم اقتصادی، دورۀ 9، ش 32.

Amano, R. A and S. Van Norden )1998(, “Oil Prices and the Rise and Fall of the USA Real Exchange Rate”, Journal of International Money Finance, vol. 17, no. 2.

Balassa, B. (1964), “The Purchasing Power Parity Doctrine: A Reappraisal”, Journal of Political Economics, vol. 72, no. 6.

Bilson, J. F. O. (1978), “The Monetary Approach to the Exchange Rate: Some Empirical Evidence”, IMF Staff papers, vol. 25, no. 1.

Boswijk, H. P. (1996), “Testing Identifiability of Co-Integrating Vectors”, Journal of Bussiness Economics, vol. 14, no. 2.

Carrera, J. and R. Rcstout (2008), “The Long Run Determinants of Real Exchange Rates in Latin America”, GATE Grouped Analyzed.

Cashin, P. et al. (2004), “Commodity Currencies and Real Exchange Rates”, Journal of Development Economics, vol. 75.

Chinn, M. D. (1997), “Whither the Yen? Implications of an Intertemporal Model of the Dollar/ Yen Rate”, Journal of Economics, vol. 11, no. 2.

Clements, K. W. and J. A. Frenkel (1980), “Exchange Rates, Money, and Relative Prices: The Dollar-Pound in the 1920s”, Journal of International Economics, vol. 10, no. 2.

Eichenbaum, M. and C. Evans (1995), “Some Empirical Evidence on the Effects of Shocks to Monetary Policy on Exchange Rates”, Quarterly Journal Economics, vol. 110.

Hendry, D. F. and N. R. Ericsson (1991), “An Econometric Analysis of U.K. Money Demand in ‘Monetary Trends in the United States and the United Kingdom’ by Milton Friedman and Anna Schwartz”, American Economic Review, vol. 81, no. 1.

Hunter, J. and F. Menla Ali (2014), “Money Demand Instability and Real Exchange Rate Persistence in the Monetary Model of USD–JPY Exchange Rate”, Economic Modelling, vol. 40.

Kia, A. (2013), “Determinants of the Real Exchange Rate in a Small Open Economy: Evidence from Canada”, Journal of International Financial Markets, Institutions & Money, vol. 23.

Lam, L. et al. (2008), “Comparing Forecat Performance of Exchange Rate Models”, Working Paper, Hong Kong Monetary Authority, no. 08.

Lim, G. and J. Stein (1995), “The Dynamics of Real Exchange Rate and Current Account in a Small Open Economy Australia”, in: Fundansental Delcrminants of Exchange Ralesin J. L. Stein and P. R. Ale (eds.), Clarendon Press.

Lojschova, Adriana (2003), “Estimating the Impact of the Balassa-Samuelson Effect in Transition Economies”, Institute for Advanced Studies, Vienna, no. 140.

MacDonald, R. and J. Nagayasu (1998), “On the Japanese Yen-U.S. Dollar Exchange Rate: A Structural Econometric Model Based on Real Interest Differentials”, Journal of Japon International Economics, vol. 12, no. 1.

Mohamed, S. et al. (2021), “Impact of Economic Factors Towards Exchange Rate in Malaysia”, International Journal of Academic Research in Economics and Managment and Sciences, vol. 10, no. 1.

Ravn, M. et al. (2007), “Explaining the Effects of Government Spending Shocks on Consumption and Real Exchange Rate”, NBER Working Paper, National Bureau of Economic Research, no. w13328.

Wang, P. and P. Dunne (2003), “Real Exchange Rate Fluctuations in East Asia: Generalized Impulse-Response Analysis”, Journal of Asian Economics, vol. 17, no. 2.