تاثیر تنوع صادراتی و باز بودن تجاری بر توسعه جنسیتی در کشورهای منطقه منا

عزیزی, زهرا

doi:10.30465/jnet.2023.43606.1967

تاثیر تنوع صادراتی و باز بودن تجاری بر توسعه جنسیتی در کشورهای منطقه منا

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

زهرا عزیزی

استادیار گروه اقتصاد، دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران،

10.30465/jnet.2023.43606.1967

چکیده

تجارت خارجی و بهبود کیفیت صادرات از جمله راهکارهایی است که برای دستیابی به توسعه اقتصادی بالاتر در بسیاری از کشورها مورد توجه قرار گرفته است. نگاهی گذرا به نظریات تجارت بین‌الملل نشان می‌دهد، اجماع کلی نظریات بر این است که تجارت باعث رشد و توسعة اقتصادی کشورها می ‌شود. این آثار مثبت می ‌تواند ابعاد مختلفی از زندگی انسان‌ها را تحت تاثیر قرار دهد. یکی از ابعاد مهم توسعه اقتصادی و اجتماعی، وضعیت زنان و بهره‌مندی آنها از فرایند توسعه است. به همین سبب پژوهش حاضر به بررسی تأثیر باز بودن تجاری و متنوع‌سازی صادرات، به عنوان دو مؤلفه مهم تجارت و ساختار آن، بر شاخص توسعه جنسیتی پرداخته است. این پژوهش با در نظر گرفتن منطقه شمال آفریقا و خاورمیانه و اطلاعات آماری بین سال‌های 1995 تا 2021 در چارچوب مدل رگرسیون داده‌های پانل نشان می‌دهد که باز بودن تجاری و متنوع‌ سازی صادرات تأثیر مثبت و معناداری بر شاخص توسعه جنسیتی و زیر شاخص‌های مربوط به آن داشته است. به طوری که در گروه کشورهای مورد مطالعه افزایش یک درصدی شاخص باز بودن تجاری توسعه جنسیتی را به میزان 0.015 درصد و افزایش یک درصدی تنوع صادراتی، توسعه جنسیتی را به میزان 0.034 درصد بهبود بخشیده است.
طبقه بندی JEL:
F10؛ I31؛ O11؛ O24

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Impact of Export Diversification and Trade Openness on Gender Development in MENA Countries

نویسنده [English]

Zahra Azizi

Assistant Professor of Economics, Faculty of Social Sciences and Economics, Alzahra University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

Foreign trade and improving the quality of exports are among the strategies that have been considered to achieve higher economic development in many countries. A quick look at the theories of international trade shows that the general consensus of these theories is that trade causes the economic growth and development of countries and these positive effects can affect different aspects of people's lives. One of the important dimensions of economic and social development is the status of women and their benefit from the development process. For this reason, this research has investigated the effect of trade openness and export diversification, as two important components of trade and its structure, on the gender development index. Considering North Africa and the Middle East (MENA) region and statistical information between 1995 and 2021 in the framework of the panel data regression model, this research shows that trade openness and export diversification have a positive and significant effect on the gender development index and its sub-indices. So that in the group of countries studied, a one percent increase in the trade openness has improved gender development by 0.015 percent and a one percent increase in export diversification has improved gender development by 0.034 percent.

کلیدواژه‌ها [English]

Gender Development
Trade Openness
Export Diversification
Women's Quality of Life JEL classification: F10
I31
O11
O24

مراجع

احمدی، علی و حضار مقدم، نسرین. (1392). بررسی اثر آزادسازی تجاری روی شاخص توسعه انسانی در کشورهای درحال‌توسعه، مطالعات راهبردی جهانی‌شدن، 4(11): 134 - 109 .

افشاری، زهرا و خوشه گل گروسی، معصومه. (1394). تاثیر مخارج دولت بر نابرابری جنسیتی در آموزش در کشورهای منتخب حوزه‌ی منا. تحلیل های اقتصادی توسعه ایران. (4)3: 52-33.

افشاری، زهرا و سیاوشی زنگیانی، مائده. (1398). ناترازی نرخ ارز حقیقی وتنوع صادرات غیر نفتی در اقتصاد ایران. تحلیل های اقتصادی توسعه ایران، 7(9): 33-9.

باستانی، سوسن؛ موسوی، مرضیه و حسین‌پور، فاطمه. (1394). جنسیت و توسعه در کشورهای اسلامی نفتی و بدون نفت، فصلنامه برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، 23: 123-150.

دیزجی، منیژه؛ عبداللهی، عباس و تقی زاده، حجت.(1389). تاثیر آزادسازی تجاری بر رفاه زنان در کشورهای منتخب جهان، زن و مطالعات خانواده، 2(17):83-102.

زارع شحنه، محمد مهدی؛ نصراللهی، زهرا و پارسا، حجت. (1398). اثر نامتقارن شوک‌های نابرابری جنسیتی نیروی کار بر رشد اقتصادی ایران. اقتصاد و تجارت نوین، 14(1) : 59-39.

سلاطین، پروانه و الفت، امیرحسام. (1397). تأثیر آزاد سازی تجاری بر شاخص توسعه انسانی در گروه کشورهای منتخب. تحلیل های اقتصادی توسعه ایران، (2)6: 165-147.

طاهرخانی، مهدی. (1383)، آثار جهانی شدن بر زنان. پژوهش زنان، 2(1): 93-111.

عزیزی، زهرا (1395)، بررسی اثر تجارت بر توسعه: ارزیابی و مقایسه شاخصهای درآمد سرانه، توسعه انسانی و پیشرفت انسانی. فصلنامه علمی- پژوهشی برنامهریزی و بودجه، 21(3): 119-142.

عزیزی، زهرا؛ پدرام، مهدی و عزیزی، پگاه. (1397). نقش متنوعسازی صادرات بر رابطه بین باز بودن تجاری و بیثباتی رشد اقتصادی در کشورهای درحال‌توسعه منتخب. فصلنامه پژوهشهای اقتصاد ایران، 23(77): 107-138.

مرکز پژوهشهای مجلس. (1383). جنسیت و توسعه در کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا (MENA). گزارش شماره 7016.

مکیان، سید نظام الدین؛ مصطفوی، سید محمد حسن؛ حاتمی، راضیه و دهقانپور، محمدرضا. (1391). بررسی اثر رشد تجارت بر رشد توسعه انسانی در کشورهای منتخب آسیایی: رهیافت داده‌های تابلویی، فصلنامه اقتصاد مقداری، 9(1): 70 - 55 .

میرباقری هیر، میرناصر؛ رحیم‌زاده، فرزاد و صفوی، سید راشد. (1393). بررسی تأثیر تجارت بر توسعه انسانی در کشورهای منتخب عضو منا. فصلنامه علمی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، (16)4: 120-105.

Alwang, J., & Siegel, P. B. (1994). Portfolio models and planning for export diversification: Malawi, Tanzania and Zimbabwe. The Journal of Development Studies, 30(2), 405-422.

Black, S. E., & Brainerd, E. (2004). Importing equality? The impact of globalization on gender discrimination. ILR Review, 57(4), 540-559.

Charles, M. (1992). Cross-national variation in occupational sex segregation. American Sociological Review, 57(4), 483-502.

Davies, A., & Quinlivan, G. (2006). A panel data analysis of the impact of trade on human development. The Journal of Socio-Economics, 35(5), 868-876.

Dunning, T. (2005). Resource dependence, economic performance, and political stability. Journal of conflict resolution, 49(4), 451-482.

Farooq, F., Chaudhry, I. S., Khalid, S., & Tariq, M. (2019). How do trade liberalization and gender inequality affect economic development?. Pakistan Journal of Commerce and Social Sciences (PJCSS), 13(2), 547-559.

Ferrantino, M. J. (1997). International trade, environmental quality and public policy. World Economy, 20(1), 43-72.‏

Fontana, M. (2009). The gender effects of trade liberalization in developing countries: A review of the literature. M. Bussolo & RE De Hoyos. Gender Aspects of the Trade and Poverty Nexus. A Macro-Micro Approach, 2

Gachoki, C. M. (2022). Trade Openness and Female Employment: An Empirical Sectoral Analysis from Kenya. International Journal of Science and Business, 16(1), 42-58.

Ghosh, S. (2022), "How trade diversification and economic growth affect gender inequality in female labour market participation? The case of India", Journal of Economics and Development, 24 (2), 127-141.

Hesse, H. (2009). Export diversification and economic growth. Breaking into new markets: emerging lessons for export diversification, 2009, 55-80.

Hirsch, S., & Lev, B. (1971). Sales stabilization through export diversification. The Review of Economics and Statistics, 53(3), 270-277.

Hussain, A., Majeed, S., Muhammad, S. D., & Lal, I. (2010). Impact of globalization on HDI (Human Development Index): case study of Pakistan. European Journal of Social Sciences, 13(1), 46.

Jamielaa, M., & Kawabata, K. (2018). Trade openness and gender wage gap: evidence from Indonesia. Journal of International Cooperation Studies, 26(1), 25-40.

Juhn, C., Ujhelyi, G., & Villegas-Sanchez, C. (2013). Trade liberalization and gender inequality. American Economic Review, 103(3), 269-73.

Kireyev, A. (2021). Diversification in the Middle East: From crude trends to refined policies. The Extractive Industries and Society, 8(2), 100701.

MacBean, A. I., & Nguyen, D. T. (1980). Commodity concentration and export earnings instability: A mathematical analysis. The Economic Journal, 90(358), 354-362.

Mitra, A. (2013). Gender Inequality in the Labour Market. In Insights into Inclusive Growth, Employment and Wellbeing in India (pp. 203-262). Springer, India.

Mukhopadhyay, U., & Chaudhuri, S. (2011). Economic liberalization, gender wage inequality and welfare–a theoretical analysis. The Journal of International Trade & Economic Development, 22 (8), 1214-1239.

Mustafa, G., Rizov, M., & Kernohan, D. (2017). Growth, human development, and trade: The Asian experience. Economic Modelling, 61, 93-101.

Nowakowski, J. M. (2005). Calculating the Impact of Trade on Aspects of Human Development in Central Europe Using Data Envelopment Analysis. Ekonomika, 70, 50-65.

Oniyangi, S. (2013). The Effects of Natural Resources on Gender Inequality: An Explanation for the Resource Curse? Doctoral dissertation, Amherst College.

Radol, C. (2012). Theoretical debates on the concept of" gender equality". Jurnalul Practicilor Comunitare Pozitive, 12(1), 5-17.

Rahman, M. M. (2011). Trade liberalization and gender gap: Bangladesh experience. In Proceedings of the 13th Annual Conference of the European Trade Study Group (ETSG2011) (pp. 1-28). European Trade Study Group.

Ranis, G. (2004). Human development and economic growth. Available at SSRN 551662.

Ross, M. L. (2008). Oil, Islam, and women. American Political Science Review, 102(1), 107-123.

Sajid, S., & Ullah, S. (2014). Does trade openness boosts gender equality in employment: a case of D8 countries. Glob. & Sci Issues Stud, 3(2).

Samen, S. (2010). A primer on export diversification: key concepts, theoretical underpinnings and empirical evidence. Growth and Crisis Unit World Bank Institute, 1, 23.

Schultz, T. P. (2007). 11 Does the liberalization of trade advance gender equality in schooling and health?. Yale University Economic Growth Center Discussion Paper No. 935.

Tsokalida, E. E., & Yang, J. (2019). Examining Trade by Destination, Innovation and Human Development in FOCAC. Open Journal of Business and Management, 7(03), 1225.

United Nations Development Programme. (2020). Human Development Report. UNDP.

United Nations Development Programme. (2022). Human Development Report 2021-2022. UNDP.

World Bank and World Trade Organization. (2020). Women and Trade: The Role of Trade in Promoting Gender Equality. Available at http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/igo.

Yasmin, B. (2009). Trade Liberalization and the Lead Role of Human Capital and Job Attributes in Wage Determination: The Case of Pakistan's Labor Market. Lahore Journal of Economics, 14(1), 1-37.