اثر جهش نرخ ارز و ارز حامل بر تجارت ایران با کشورهای حوزه دریای خزر

علی زاده لداری, مجید; سعادت, رحمان; ابونوری, اسمعیل

doi:10.30465/jnet.2022.7337

اثر جهش نرخ ارز و ارز حامل بر تجارت ایران با کشورهای حوزه دریای خزر

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکترای اقتصادبین الملل، دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اداری دانشگاه سمنان

² دانشیار دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اداری گروه اقتصاد دانشگاه سمنان،

³ استاد اقتصادسنجی و آمار اجتماعی، گروه اقتصاد، دانشگاه سمنان،

10.30465/jnet.2022.7337

چکیده

هدف مطالعه حاضر برآورد اثر جهش نرخ ارز و ارز حامل بر تجارت ایران با کشورهای حوزه دریای خزر بر اساس داده‌های سالهای 1995− 2018 و با به‌کارگیری رویکرد حد آستانه‌ای ملایم پانل استار (PSTR) بوده است. نتایج برآورد مدل نشان می‌دهد؛ متغیرهای تولید ناخالص داخلی سرانه، موافقت‌نامه تجاری، جمعیت، فاصله بین پایتخت و مرز مشترک تأثیر مثبت و متغیرهای مداخله بانک مرکزی، ارز حامل و جهش نرخ ارز تأثیر منفی بر حجم تجارت ایران با کشورهای حوزه دریای خزر دارند. قیمتگذاری مصنوعی نرخ ارز در سالهای قبل از بحران و جلوگیری از تعدیل آن متناسب با شرایط اقتصادی یکی از دلایل اصلی بحران ارزی اخیر کشور در مقابل کشورهای حوزه دریای خزر است. همچنین محاسبه شاخص فشار بازار ارز و مداخلات بانک مرکزی حاکی از آن است که بالاترین اعداد به‌دست‌آمده برای این شاخص مربوط به زمانی می‌باشد که شکاف بین نرخ ارز آزاد با نرخ ارز رسمی زیاد شده و باعث تضعیف توان رقابت بین‌المللی کشور درمقابل کشورهای حوزه دریای خزر شده است. ایجاد امنیت اقتصادی و محیط امن برای سرمایه‌گذاری، گسترش و متنوع ساختن بازارها و نهادهای مالی، حرکت به‌سوی اقتصاد باز و موافقت‌نامه‌های تجاری و استفاده از سرمایه‌گذاری خارجی وایجاد تحول در مقررات بازار سرمایه باهدف شفافیت و ثبات برای افزایش پس‌انداز و سرمایه‌گذاری می‌تواند زمینه را برای افزایش صادرات کشور با کشورهای حوزه دریای خزر فراهم آورد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The effect of exchange rate Overshooting and vehicle currency on Iran's trade with the countries of the Caspian region

نویسندگان [English]

Majid Alizadeh ledari ¹
Rahman Saadat ²
Esmaiel Abounoori ³

¹ PHD. student in International Economics, Faculty of Economics, Management and Administrative Sciences, Semnan University,

² Associate Professor Faculty of Economics, Management and Administrative Sciences, Department of Economics, Semnan University,

³ Professor of Econometric & Social Statistics, Department of Economics, Semnan University,

چکیده [English]

The purpose this study is to estimate the effect of exchange rate Overshooting and vehicle currency on Iran's trade with the Caspian Basin countries based on data from1995-2018and using the Panel Star soft threshold (PSTR) approach. The results of the model estimate show; The variables of GDP per capita, trade agreement, population, distance between the capital and the common border have a positive effect and the variables of central bank intervention, carrier currency and exchange rate jumps have a negative effect on Iran's trade volume with Caspian countries. Artificial pricing of the exchange rate in the years before the crisis and preventing its adjustment in accordance with economic conditions is one of the main reasons for the recent currency crisis in the country. Also, the calculation of the foreign exchange market pressure index and central bank interventions indicate that the highest numbers obtained for this index are related to the time when the gap between the free exchange rate and the official exchange rate has widened. the country's international competitiveness. Creating economic security and a safe environment for investment, expanding and diversifying markets and financial institutions, moving to an open economy and trade agreements, and using foreign investment and changing capital market regulations to increase transparency and stability to increase savings And investment can provide the basis for increasing the country's exports.

کلیدواژه‌ها [English]

exchange rate Overshooting
vehicle currency
trade
Caspian littoral countries
panel threshold approach model JEL Classification: O23 E43
G21

مراجع

اصغری پور، فرید. (1388)، "بررسی آثار تشکیل بازار مشترک اسلامی بر جریانات تجاری کشورهای منتخب عضو در بازه زمانی سالهای 1994-2008 (کاربرد مدل جاذبه)"، پایان نامه کارشناسی ارشد اقتصاد، دانشکده علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه فردوسی مشهد.

ذاکری، سیدحمیدرضا و سعید میرزامحمدی. (۱۳۹۹)، "بررسی تأثیر نوسانات نرخ ارز بر تجارت دوجانبه: مطالعه موردی ایران و چین"، فصلنامه سیاست‌های مالی و اقتصادی، دوره 8، شماره 29، صص ۸۵-۱۰۹.

سعادت، رحمان و ناهید محسنی. (1393)، "بررسی همگرایی اقتصادی میان ایران و کشورهای حوزه دریای خزر (کاربرد مدل جاذبه)"، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، دوره 19، شماره 73، صص 29-53.

سوری، امیررضا. (1393)، "تحلیل عوامل مؤثر بر همگرایی تجاری ایران با بلوک‌های منطقه‌ای منتخب (کاربرد یک مدل جاذبه)"، پژوهشنامه اقتصادی، دوره 14، شماره 53، صص 37-63.

شکیبایی، علیرضا و مریم سعید. (1391)، "اثر بحران مالی 2009-2007 بر همگرایی تجاری کشورهای توسعه ‌یافته (مطالعه موردی: OECD)"، مجله اقتصاد و توسعه منطقه‌ای، دوره 19، شماره 3، صص 75-98.

طباطبایی نسب، زهره و زهرا افشاری. (1391)، "برآورد میزان مداخله مستقیم بانک مرکزی ایران با رویکرد فشار بازار ارز"، فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، دوره 20، شماره 64، صص87-114.

عبادی، جعفر و هاجر جهانگرد. (1391)، "الگوسازی مداخله ارزی در بازار ارز ایران"، تحقیقات اقتصادی، دوره 47، شماره 3، صص 23-44.

عزیزی، زهرا. (۱۳۹۷)، "بررسی عدم ثبات ضرایب در تابع واکنش مداخلات ارزی در اقتصاد ایران"، فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، دوره 26، شماره 85، صص ۲۷۱-۳۰۰.

مزینی، امیرحسین و سعید قربانی. (1398)، "بررسی روند و ماهیت انحراف نرخ ارز واقعی در اقتصاد ایران"، تحقیقات اقتصادی، دوره 54، شماره 1، صص 173-207.‎

معیری، فرزاد؛ زاینده‌رودی، محسن؛ جلایی اسفندآبادی، سیدعبدالمجید و حسین مهرابی بشر آبادی. (1395)، "بررسی تأثیر جهش پولی نرخ ارز بر وقوع چرخه‌های تجاری در اقتصاد ایران با استفاده از روش تجربی لوکاس"، فصلنامه مدیریت راهبردی در سیستم های صنعتی، دوره 11، شماره 37، صص 117-128.‎

مشیری، سعید و سپیده خطیبی. (1391)، "تحلیل و شناسایی عوامل مؤثر بر دخالت بانک مرکزی در بازار ارز ایران"، فصلنامه مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، دوره 1، شماره 4، صص 33-61.

Apanisile Olumuyiwa. Tolulope & Olusola Mathew. Oloba (2020). “Asymmetric effect of exchange rate changes on cross-border trade in Nigeria”, Future Business Journal, Vol. 6, No. 1, pp. 1-9.

Bahmani-Oskooee. Mohsen & Saha. Sujata (2019). “On the effects of policy uncertainty on stock prices”, Journal of Economics and Finance, Vol. 43, No. 4, pp. 764-778.

Bergstrand. Jeffrey H. (1985). “The gravity Equation in International Trade: Some microeconomic foundations and statistics”, Journal of International Economics, Vol. 67, No. 3, pp. 474-481.

Chang. Roberto (2018). “Foreign Exchange Intervention Redux”, International Finance and Macroeconomics, Monetary Economics, NBER Working Paper No.24463, Issued in March 2018, NBER Program(s): International Finance and Macroeconomics, Monetary Economics.

Dollar. David & Kraay. Aart (2002). “Institutions, trade, and growth” Journal of Monetary Economics, Vol. 50, No. 1, pp. 133-162.

Dornbusch. Rudiger (1976). “Exchange Rate Expectation and Monetary Policy” Journal of International Economics, Vol. 6, No. 3, pp. 231-244.

Habanabakize. Thomas (2020). “The effect of Economic Growth and Exchange Rate on Imports and Exports the South African Post -2008 financial crises case”, International Journal of Economics and Finance Studies, Vol. 12, No. 1, pp. 223-238.

Secil, Yıldırım-Karaman (2017). “Uncertainty shocks, central bank characteristics and business cycles”, Economic Systems, Vol. 41, No. 3, PP. 379-388.

Wellington. Madesha & Chidoko. Clainos & Zivanomoyo. James (2013). “Empirical Test of the Relationship Between Exchange Rate and Inflation in Zimbabwe”, Journal of Economics and Sustainable Development, Vol. 4, No. 1, pp. 1700-2222.

Weymark. Diana N (1995). “Estimating exchange market pressure and the degree of exchange market intervention for Canada”, Journal of International Economics, Vol. 39, No. 3-4, pp. 273-295.

Zmami, Mourad and Ben-Salha, Ousama (2015) “Exchange rate movements and manufacturing employment in Tunisia: Do different categories of firms react similarly?” Econ Change Restruct, Vol. 48, PP. 137–167 DOI 10.1007/s10644-015-9158-6