اثر تغییر تقاضای نهایی بر ارزش افزوده با تاکید بر نقش صادرات: کاربرد مدل داده- ستانده در دوره 1390-1395

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه اقتصاد دانشگاه سیستان و بلوچستان

2 دانشگاه سیستان و بلوچستان

چکیده

افزایش تقاضای نهایی در اقتصاد از متغیرهای اثرگذار بر رشد تولید و ارزش افزوده به شمار می­رود. بر این اساس هدف از این مطالعه بررسی اثر اجزای تقاضای نهایی بر تغییرات ارزش افزوده با تاکید بر نقش صادرات بین دو سال1390 و 1395 با استفاده از رهیافت تجزیه ساختاری (SDA) در مدل داده-ستانده می­باشد. پایه­های آماری این مطالعه دو جدول داده- ستانده 1390 و 1395 کشور هستند. نتایج مدل نشان می‌دهد که تغییر ساختار صادرات (با ثابت بودن حجم صادرات) بین دو سال مورد مطالعه موجب افزایش ارزش افزوده کل اقتصاد به میزان 31/73662  میلیارد ریال شده است. کاهش حجم صادرات بین دو سال نیز باعث کاهش ارزش افزوده کل اقتصاد به میزان 2/12443 میلیارد ریال شده است. بیش‌ترین اثر مثبت تغییر ساختار صادرات متعلق به سه بخش «حمل و نقل و ارتباطات»، «عمده فروشی و خرده فروشی» و «آب، برق و گاز» بوده است. ارزش افزوده این سه بخش در اثر این عامل به ترتیب 94/92481، 52/88672 و 77/45720 میلیارد ریال افزایش یافته است. از سوی دیگر، ارزش افزوده دو بخش «نفت خام و گازطبیعی» و «محصولات شیمیایی، لاستیک و پلاستیک» بیش‌ترین اثر منفی را از تغییر ساختار صادرات پذیرفته‌اند. ارزش افزوده این بخش‌ها در اثر این عامل به ترتیب 29/260550 و 67/12312 میلیارد ریال کاهش یافته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effect of final Demand Changes on Value-Added with emphasizing the role of export: Application of input-output model during 2011-2016

نویسندگان [English]

  • ramezan hosseinzadeh 1
  • fatemeh Ashrafi 2
1 a
2 a
چکیده [English]

Increasing final demand in the economy is one of the variables affecting production and value-added growth. Accordingly, the purpose of this study is to investigate the effect of final demand components on changes of value-added with emphasis on the role of exports between 2011 and 2016 using the Structural Decomposition Analysis (SDA) approach in the input-output model. The statistical bases of this study are two input-output tables of 2011 and 2016. The results of the model showed that the change in the structure of exports (with the volume of exports being constant) between the two years under study has increased the value added of the whole economy by 73662.31 billion Rials. The decrease in the volume of exports between the two years has also reduced the added value of the whole economy by 12443.2 billion Rials. The most positive effect of restructuring belonged to the three sectors of "transportation and communications", "wholesale and retail" and "water, electricity and gas". The value- added of these three sectors due to this factor has increased 92481.94, 88672.52 and 45720.77 billion Rials, respectively. On the other hand, the value-added of the two sectors "crude oil and natural gas" and "chemical, rubber and plastics" have the greatest negative effect of the restructuring of exports. The value- added of these sectors due to this factor has decreased by 260550.29 and 12312.67 billion Rials, respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Changes in export structure
  • Value-Added
  • input- output model
  • structural decomposition analysis JEL Classification: R11
  • O18
  • C67

مراجع

اصل، لاله سادات؛ آهنگری، عبدالمجید و شوکت فدایی، محسن. (1389). بررسی رابطه علی بین صادرات و ارزش افزوده بخش کشاورزی در ایران. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه پیام‌نور کرج.
امیری، حسین و بشخور، مرجانه. (1396). سیاست های متنوع سازی عمودی وافقی صادرات و تأثیر آن بر روی رشد اقتصادی: رویکرد غیر خطی مارکف سوئیچینگ. فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش های رشد و توسعه اقتصادی، دوره 8، شماره 29، صص 144-127.
انصاری، وحیده؛ سلامی، حبیب الله و صالح، ایرج. (1390). منابع رشد تولید در بخش کشاورزی ایران: تحلیلی در چارچوب جدول داده – ستانده. مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره 2-42، شماره ،1390، صص (17-1).
آل عمران، رویا و آل عمران، علی. (1393). بررسی تأثیر صادرات غیر نفتی و سرمایه گذاری مستقیم خارجی بر تولید ملی (کاربرد روش ARDL). فصلنامه سیاست های مالی و اقتصادی، سال دوم، شماره 6، صص 48-23.
بخشی، رسول؛ موسوی محسنی، رضا و جعفری، سمیه. (1391). بررسی اثر صادرات بر رشد اقتصادی ایران یک الگوی تعادل عمومی محاسباتی (CGE). فصلنامه تحقیقات توسعه اقتصادی، شماره 8، صص 40-17.
برادران شرکاء، حمید رضا و صفری، سکینه. (1377). بررسی اثر صادرات بر رشد اقتصادی بخش های اقتصادی ایران. پژوهشنامه بازرگانی، شماره 6، صص 36-1.
بزازان، فاطمه و محمدی، نفیسه. (1387). تعیین جایگاه راهبرد توسعه صادرات در رشد تولید صنعتی ایران (با استفاده از روش داده-ستانده). فصلنامه اقتصاد مقداری (بررسی اقتصادی سابق)، دوره 5، شماره 4، صص 155-131.
بکایی، محسن ناظم و بانویی، علی اصغر. (1390). تحلیل بر منابع رشد و تغییرهای ساختار اقتصاد کشور با استفاده از جدول داده – ستانده(1365-1385). فصلنامه علمی پژوهشی جستارهای اقتصادی،س 8، ش 16، پاییز و زمستان، 1390، صص 205-235.
جهانگرد، اسفندیار و نیسی، حمیده. (1389). تحلیل داده – ستانده‌ای بخش اطلاعات اقتصاد ایران. پژوهشنامه‌ی علوم اقتصادی، سال دهم، شماره 2، (پیاپی 139)، صص 60-37.
 
حسین زاده، رمضان و اسپندار، محمود. (1397). اثر تغییر ساختار صادرات بر تولید بخش‌های اقتصاد ایران : رهیافت تجزیه ساختاری در الگوی داده – ستانده.  فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، سال هشتم، شماره سی و دوم، صص150-139.
حکمتی فرید، صمد؛ جامعی، سید جلال. (1396). بررسی رابطه بین رشد صادرات صنعتی بر ارزش افزوده بخش صنعت با تکیه بر تحقیقات و تبلیغات. مجله اقتصادی، شماره های 7 و 8، مهر و آبان 1396، صص 140-125.
رنجبر همایون؛ محمدی، مرتضی؛ ایرانمنش، مهدیه و حاتمی ، یحیی. (1392). بررسی اثر متنوع سازی صادرات بر رشد اقتصادی در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا.  اولین همایش الکترونیکی ملی چشم انداز اقتصاد ایران با رویکرد حمایت از تولید ملی، دانشگاه آزاد.
شاکری، عباس و مالکی، امین. (1389). آزمون رابطه رشد صادرات غیر نفتی و رشد اقتصادی در ایران(با استفاده از داده‌های فصلی و به تفکیک کدهای دورقمی، ISI). فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، سال هجدهم، شماره 56، زمستان 1389،صص 26-5.
شاکری، عباس. (1387). نظریه‌ها و سیاست‌های اقتصاد کلان (جلد اول). تهران: پارس نویسا. چاپ اول.
شریفی، نورالدین؛ حسین زاده، رمضان. (1395). اثر صادرات بین منطقه‌ای بر رشد تولید مناطق مطالعه موردی استان گلستان وسایر مناطق با استفاده از تحلیل داده – ستانده دو منطقه ای. فصلنامه تحقیقات مدلسازی اقتصادی، شماره 24، صص146-123.
صمدی، علی حسین، (1380). صادرات کشاورزی و صنعتی و رشد اقتصادی، آزمون همگرایی در حضور تغییر جهت های ساختاری مورد ایران (1342-1376). فصلنامه کشاورزی و توسعه،سال نهم، شماره 33،  صص60-47).
عباسی، محمد علی؛ فطرس، محمد حسن و شاه آبادی، ابوالفضل. (1388). اثر تجارت خارجی بر ارزش افزوده بخش صنعت در اقتصاد ایران (1338-1384). پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه بوعلی سینا همدان.
عبدلی، قهرمان؛ کارگر، راضیه؛ کاظمی، ابوطالب و مولائی قلیچی، محمد. (1396). رتبه بندی استان‌های کشور از نظر ایجاد ارزش افزوده زیر بخش‌های اقتصادی براساس مدل تصمیم‌گیری چند معیاره (VIKOR). فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، سال 7، شماره پیاپی26. صص 14-1.
کرمی، مصطفی؛ میرزائی، حسین و میرزائی‌نژاد محمدرضا. (1390). بررسی اثر صادرات صنعت بر رشد ارزش افزوده بخش صنعت. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی تهران.
کریمی، فرزاد و راشدی، علی. (1380). بررسی اثرات متقابل تولید و صادرات در اقتصاد ایران با روش‌های معادلات همزمان. فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، صص 49-65.
 
 
 
کهنسال، محمدرضا؛ مقدم، امیر دادرس. (1392). عوامل مؤثر بر رشد بخش های مختلف اقتصادی با تأکید بر صادرات و سرمایه‌گذاری. اقتصاد کشاورزی و توسعه – سال بیست و سوم، شماره 91، صص 25-1.
مالکی، امین. (1390). بررسی تنوع پذیری در صادرات غیرنفتی  ایران با معرفی یک شاخص جدید. فصلنامه پژوهشها و سیاستهای اقتصادی، سال نوزدهم، شماره 58، صص 106-79.
مرکز آمار ایران، حساب‌های ملی سال‌های 1390 و 1395.
معززی، فاطمه و ترکمانی، جواد و صمدی، علی حسین. (1386). مطالعه‌ی اثرهای صادرات محصولات کشاورزی بر صادرات صنعتی و رشد اقتصادی در ایران. مجله اقتصاد و کشاورزی ، جلد 2، شماره 2، صص 93-109.
معمارنژاد، عباس؛ امام‌وردی، قدرت و شایسته، افسانه. (1388). بررسی اثر تنوع صادراتی بر رشد اقتصادی ایران در سال‌های پس از انقلاب اسلامی (1358-1385)، فصلنامه اقتصاد مالی، شماره 3، صص 100-85.
هادی زاده، آرش؛ عباسی، جعفر و زروکی، شهریار. (1389). تحلیلی بر نظریه‌ی صادرات منجر به رشد در ایران. سیاست‌های اقتصادی، سال 84، جلد 7، شماره 1، صص 59-74.
Akita, T., & Hermawan, A. (2000). The Sources of Industrial Growth in Indonesia, 1985-95. ASEAN Economic Bulletin, 17(3).
Armstrong, H., & Taylor, J. (1993). Regional economics and policy, Harvester Wheatsheaf. J. Taylor, 463.
Chen, X., Cheng, L. K., Fung, K. C., Lau, L. J., Sung, Y. W., Zhu, K., ... & Duan, Y. (2012). Domestic value added and employment generated by Chinese exports: A quantitative estimation. China Economic Review, 23(4), 850-864.
Christopher, E. & Daniel, O. (2012). “Export and Economic Growth Nexus in Nigeria”. Management Science and Engineering, 6(4), 132-142.
Dehn, J. (2000), Commodity Price Uncertainty and Shocks: Implications for Economic Growth, The Centre for the Study of African Economies, Working paper Series, (120)
Dietzenbacher, E. & los, B. (1997). “Analyzing Decomposition Analyses” . In Andras Simonovits and Albert E. Steenge (eds.), Prices, Growth and Albert E. Steenge (eds.), Prices, Growth and Cycles. London: McMillan, 108-131.
Dixon, R.J. & Thirwall, A.P.(1975). A model of Regional Growth Rate Differentials along Kaldorian Lines. Oxford Economic Press.
Farberger, J. (2000), "Technological Progress, Structural Change and productivity Growth: A Comparative Study", Structural Change and Economic Dynamics, Vol. 11, Issue 4, pp. 393-411.
Feenstra, R. & Looi Kee, H. (2008). Export variety and country productivity: Estimating the monopolistic competition model with endogenous productivity, Journal of international Economics 74.2: 500-518.
Fosu, A. K. (1990). Export composition and the impact of exports on economic growth of developing economies. Economics Letters, 34(1), 67-71.
Goh, Javorcik, B. S. (2005). TRADE PROTECTION AND INDUSTRY WAGE STRUCTURE IN POLAND Chor-ching Goh.
Grossman, G. M., & Helpman, E. (1991). Innovation and growth in the global economyMIT press. Cambridge, MA.
Gurgul, H., & Lach, Ł. (2018). On using dynamic IO models with layers of techniques to measure value added in global value chains. Structural Change and Economic Dynamics, 47, 155-170.
Hausman, C. S., Crow, G. M., & Sperry, D. J. (2000). Portrait of the" ideal principal": Context and self. National Association of Secondary School Principals. NASSP Bulletin, 84(617), 5.
Imbs, J., & Wacziarg, R. (2003). Stages of diversification. American Economic Review, 93(1), 63-86.
Konya, L. (2006). “Exports and Growth: Granger Causality Analysis on OECD Countries with a Panel Data Approach”. Economic Modelling, 23, 978-992.
Lianling, Y., & Cuihong, Y. (2017). Changes in domestic value added in China’s exports: a structural decomposition analysis approach. Journal of Economic Structures, 6(1), 18.
Lord, T. (2011). “Export-led Growth: A Case Study of Mexico”. International Journal of Business, Humanities and Technology, I (I),
Makki, S. S., & Somwaru, A. (2004). Impact of foreign direct investment and trade on economic growth: Evidence from developing countries. American Journal of Agricultural Economics, 86(3), 795-801.
Muñoz, P., & Hubacek, K. (2008). Material implication of Chile's economic growth: Combining material flow accounting (MFA) and structural decomposition analysis (SDA). Ecological economics, 65(1), 136-144.
Myrdal, G., & Sitohang, P. (1957). Economic theory and under-developed regions.
National Statistics Center of Iran, National Accounts of 2001 and 2011.
Omisakin, O. A. (2009). Export-led Growth Hypothesis: Further Econometric Evidence from Nigeria, Pakistan
Prebisch, R. (1950). “The Economic Development of Latin America and its Principal Problems”. New York: United Nations.
Raiher, A.P., Carmo, A.S.S., and Stege, A.L., (2017). The effect of technological intensity of exports on the economic growth of Brazilian microregions: A spatial analysis with panel data, EconmoiA, Article in Press.
Shafiullah, M., Selvanathan, S., and Naranpanawa, A. (2017). The role of export composition in export-led growth in Australia and its regions, Economic Analysis and Policy, 53, 62–76.
Singer, H. (1950). The Distributions OF Gains between Investing and Borrowing Countries, American Economic Review. 40, 473-485.24- Syron, R. F., & Walsh, B. M. (1968). The relation of exports and economic growth. Kyklos, 21(3), 541-545.
Sokurova, Z. (2014). A causal relationship between foreign direct investment, economic growth and export for Slovakia. Procedia economics and finance, 15, 123-128.
Sunde, T., & Muzindutsi, P. F. (2017). Determinants of house prices and new construction activity: An empirical investigation of the Namibian housing market. The Journal of Developing Areas, 51(3), 389-407.
Syron, R. F., & Walsh, B. M. (1968). The relation of exports and economic growth. Kyklos, 21(3), 541-545.
Urata, S. (1987). Sources of economic growth and structural change in China: 1956–1981. Journal of Comparative Economics, 11(1), 96-115.
Wang, F., Dong, B., Yin, X., & An, C. (2014). China's structural change: A new SDA model. Economic Modelling, 43, 256-266.
Yu, C., & Luo, Z. (2018). What are China's real gains within global value chains? Measuring domestic value added in China's exports of manufactures. China Economic Review, 47, 263-273.
Zhao, Y., Liu, Y., Qiao, X., Wang, S., Zhang, Z., Zhang, Y., & Li, H. (2018). Tracing value added in gross exports of China: Comparison with the USA, Japan, Korea, and India based on generalized LMDI. China Economic Review, 49, 24-44.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 02 خرداد 1399
  • تاریخ بازنگری: 12 مرداد 1399
  • تاریخ پذیرش: 05 شهریور 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار