ارزیابی مزیت نسبی صادرات محصولات شیمیایی و پتروشیمی با استفاده از هزینه فرصت منابع داخلی

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری دانشکده اقتصاد، دانشگاه ازاد اسلامی شیراز

2 دانشیار دانشکده اقتصاد، دانشگاه ازاد اسلامی شیراز

3 استادیار دانشکده اقتصاد، دانشگاه ازاد اسلامی شیراز

چکیده

ایران با در اختیار داشتن بیش از 33 تریلیون مترمکعب ذخایر متعارف گاز طبیعی و 157 میلیارد بشکه ذخایر قابل برداشت نفت خام، از پتانسیل و مزیت نسبی مناسبی برای توسعه صنعت پتروشیمی با هدف تکمیل زنجیره ارزش نفت و گاز برخوردار است. براساس اطلاعات آماری در سال 1396، محصولات شیمایی 27 درصد از کل ارزش افزوده بخش صنعت و 51 درصد کل صادرات ایران را در اختیار داشته­اند. براین اساس و با توجه به اهمیت این زیربخش صنعت در اقتصاد ایران، این مطالعه به بررسی مزیت نسبی چهار کد کالایی تولید فراورده‌های نفتی تصفیه شده، تولید مواد شیمیایی اساسی،  تولید سایر محصولات شیمیایی و تولید مواد پلاستیکی به شکل اولیه و ساخت لاستیک مصنوعی، با استفاده از روش هزینه فرصت منابع داخلی در بازه زمانی 1380 تا1396 پرداخته است. براساس نتایج تحقیق به طور کلی از 1380  تا 1390 مزیت نسبی این کالاها کاهش یافته است اما از 1390 تا 1396 روند حرکتی مزیت نسبی افزایشی بوده است. همچنین براساس نتایج  هزینه منابع غیر قابل تجارت و هزینه دستمزد تا سال 1390 بیشترین افزایش را در هزینه تولید این محصولات داشته­اند و از سال  1390 تا 1396 افزایش نرخ ارز بیشترین تاثیر را در افزایش مزیت نسبی داشته است.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Assess the comparative advantage of exporting chemical and petrochemical products using the opportunity cost of domestic resources

نویسندگان [English]

  • Saeedeh Morshedi 1
  • Masoud Nonnejad 2
  • Mehrzad Ebrahimi 3
  • Ali Haghighat 3
1 , department of economics, Shiraz branch, Islamic azad university, Shiraz, Iran
2 d
3 d
چکیده [English]

Iran has more than 33 trillion cubic meters of conventional natural gas reserves and 157 billion barrels of crude oil reserves. Therefore, it has a good potential and comparative advantage for the development of the petrochemical industry with the aim of completing the oil and gas value chain. According to statistical data in 2017-2018, these products have obtained 27% of the total value added of the industrial sector and 51% of the total exports of Iran. Considering the importance of this sub-sector of industry in the Iranian economy, this study examines the comparative advantage of four commodity codes for the production of refined petroleum products, the production of basic chemicals, the production of other chemical products and the production of raw plastics and synthetic rubber using the opportunity cost method of domestic resources in the period 2000 to 2017. According to the research results, in general, from 2000 to 2010, the comparative advantage of these goods has decreased, but from 2010 to 2017, the trend of comparative advantage has been increasing. Also, based on the results of the cost of non-tradable resources and the cost of wages until 2010 had the largest increase in the cost of production of these products and from 2010 to 2017 the increase in the exchange rate had the greatest impact on increasing the comparative advantage.

کلیدواژه‌ها [English]

  • comparative advantage
  • domestic resource opportunity cost index
  • chemical and petrochemical industries

مراجع

اسمیت، آدام(1357). ثروت ملل، ترجمه ی سیروس ابراهیم زاد، تهران: انتشارات پیام.
توکلی، اکبر؛ سیف، االله مراد؛ و مسـعود هاشـمیان(1394).” معیـار هزینـه منابع داخلی و کاربرد آن در صنایع منتخب کشور”، پژوهشنامه بازرگانی، (4)16 ، ص1-24.
دومینیک، سالواتوره (1388). اقتصاد بین الملل، تجارت بین الملل، ترجمه­ی ،حمیدرضا ارباب، نشر نی.
راسخی, سعید, حسینی, میرعبداله. (1394).” ارزیابی مزیت تولیدی شمش آلومینیوم ایران با روش هزینه منابع داخلی ”، بررسی‌های بازرگانی، (75)13، 25-47.
ریکاردو، دیوید (1374). اصول اقتصاد سیاسی و مالیات ستانی، ترجمه ی حبیب الله تمیوری، تهران: نشر نی.
حسینی, سید شمس الدین, نیک پیام, محمد رضا(1397). “بررسی مزیت نسبی و سیاست های حمایتی از محصول ذرت استان کرمانشاه با استفاده از ماتریس تحلیل سیاستی” ، اقتصاد کاربردی، (12)8 ، صص 1-12.
خوشایند دولت آباد ، گوگرد چیان، احمد؛ امیری، هادی؛ طیبی، سیدکمیل(1393). “نقش هزینه های مبادله در رقابت پذیری صنعت فولاد (مطالعه موردی شرکت فولاد مبارکه اصفهان)” ، مطالعات کاربردی اقتصاد ایران، (12)3، صص 210-221.
فرهادی، علیرضا(1383).“بررسی آثار تجارت خارجی بر رشد اقتصادی ایران” ، فصلنامه برنامه ریزی و بودجه، (۱)9 ، صص۲۷-۵۸.
قدیری معصوم, مجتبی, مطیعی لنگرودی, سید حسن, زالی, محمدرضا, غلامی, علی، (1398). “پهنه‌بندی فضایی مزیت نسبی - کارآفرینی روستایی و عوامل مؤثر در آن (مورد مطالعه شهرستان پارس‌آباد)” ، پژوهش­های روستائی، (1)10. صص 130-145.
گوگردچیان احمد، کیانی غلامحسین، تجری زهرا (1396). “اثر درونی سازی هزینه آلودگی بر رقابت پذیری صنعت فولاد (مطالعه موردی: شرکت فولاد مبارکه اصفهان)” ، پژوهش های رشد و توسعه پایدار (پژوهش های اقتصادی) ، ۱۷ (۴) ، صص ۹۹-۱۲۰.
میرجلیلی، فاطمه و توسلی، سلاله( 1397). " جایگاه صنعت پتروشیمی در اقتصاد ملی، معاونت پژوهش­های زیربنایی و امور تولیدی، سازمان پژوهش های مجلس شواری اسلامی،  نسخه الکترئیکی  https://rc.majlis.ir/fa/report/show/1092118
نونژاد، مسعود(1395). تجارت بین الملل: نظریه ها و الگوها، تهران: انتشارات آوند اندیشه.
Bruno, Michael. (1972)” Domestic Resource Costs and Effective Protection” Clarification and Synthesis”, Journal of Political Economy. 5(1), Pp: 16-33.
Catelo, Salvador P.  and Jimenez, Carolyn D. (2017), Domestic Resource Costs of Philippine Citronella Oil and Lemon Grass Oil, J. Glob. Bus. Joural of Trade,13(1), Pp 29-40.
Briones, Roehlano M., (2016). "Domestic Resource Cost in Philippine Agriculture: Measuring Global Competitiveness of Key Commodities," Philippine Journal of Development, 15(41). Pp: 12-32.
Haberler, G. (1964). Integration and Growth of the World Economy in Historical Perspective. The American Economic Review, 54(2), Pp: 1-22.
Hoang, T, Doan, T and Jiancheng Chen .(2016). “Applying the DRC Index to Evaluate the Competitive Advantage of  Dak Lak Coffee), American Journal of Industrial and Business Management, 3(6) , Pp: 21-39.
Kouakou Paul-Alfred, (2019). “Economic analysis of the shea sector in Cote d’Ivoire.  Journal of Agricultural Economics”, Extension and Rural Development: 6(7), Pp: 750-760.
Kravis, I. (1956). Wages and Foreign Trade. The Review of Economics and Statistics, 38(1), Pp: 14-30. doi:10.2307/1925555.
Krugman, P.R., (1981); "Intra-industry Specialization and the Gains from Trade", Journal of Political Economy, 89(5), Pp: 959-973.
Linder, S.B. (1961), An Essay on Trade and Transformation, New York.: John Wiley and Sons.
Okoye, A, Mbanasor, J, Saad, A. (2020). “Differentials in market competitiveness among sweet potato farmers in south east”, Jornal of Nigeria gender analysis, 12(1),  Pp: 25-31
Perkins, F, C, Export Performance & Enterprise Reform in CHINA, Coastal Province (1977).  Jornal of Devel & Cult, Change, 15(1), Pp: 501-539.
Porter, M (1990). the comparative advantage of nations, New York: The Free Press.
Posner, M. (1961). International Trade and Technical Change. Oxford Economic Papers, 13(3), Pp: 323-341. Retrieved January 27, 2021, from http://www.jstor.org/stable/2662034
Pranty, Sadia Afrin, (2018). “Competitiveness, Profitability, Input Demand and Output Supply of Maize Production in Bangladesh, Bangabandhu sheikh mujibur rahman agricultural university.
SHALBUZOV, Namig, FIKRETZADE, Firdovsi and HUSEYN, Ramil.(2020). “The International Competitiveness of Azerbaijani fruit and vegetable products”, American Journal of Industrial and Business Management, 122(1), Pp: 40-58.
Sariningpuri, p. (2020) “Intra-industry Trade and Revealed Comparative Advantage: Empirical Analysis of Indian & Australian Processed Food Sector”, Philippine Journal of Development, 6(3), Pp: 15-40.
Tri-Dung, L. (2015) "a Review of Modern International Trade Theories", American Journal of Economics, Finance and Management”, 6(1), Pp: 604-614.
The European Chemical Industry Council. (2019). CEFIC POSITION ON EUROPEAN RAIL FREIGHT AND RAIL FREIGHT CORRIDORS. https://cefic.org/app/uploads/2019/06/Cefic-Position-on-European-Rail-Freight-and-Rail-Freight-Corridors

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 14 بهمن 1398
  • تاریخ بازنگری: 27 اسفند 1398
  • تاریخ پذیرش: 12 اردیبهشت 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار