تخمین توابع صادرات و واردات محصولات کشاورزی از بازارچه‌های مرزی ایران با رهیافت اقتصادسنجی فضایی

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد اقتصاد کشاورزی دانشگاه سیستان و بلوچستان

2 استادیار گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه سیستان و بلوچستان

3 استادیار گروه اقتصاد کشاورزی، دانشگاه سیستان و بلوچستان

چکیده

تجارت بخش کشاورزی نقش مهمی را در کشورهای در حال ‌توسعه ایفا می‌کند و در این راستا بازارچه‌های مرزی با توجه به حجم مبادلات محصولات کشاورزی، نقش بسزایی در جهت رشد و توسعه اقتصادی دارند. در این پژوهش توابع صادرات و واردات محصولات کشاورزی در 33 بازارچه‌ مرزی با استفاده از مدل‌های اقتصادسنجی فضایی طی دوره زمانی 1388-1395 برآورد شده است. نتایج مدل خطای فضایی نشان داد که بازارچه­های مرزی بر یکدیگر اثر مثبت و معناداری دارند. در تابع صادرات بازارچه‌های مرزی با حجم صادرات بالا، قیمت‌های نسبی صادراتی تاثیر منفی و معناداری بر حجم صادرات داشته در حالی که درآمد شرکاء تجاری و نااطمینانی نرخ ارز مؤثر حقیقی تاثیر مثبت و معناداری داشته است و در بازارچه‌های مرزی با حجم صادرات پایین، درآمد شرکاء تجاری تاثیر مثبت و معنادار داشته و قیمت‌های نسبی صادراتی و نااطمینانی نرخ ارز مؤثر حقیقی تاثیر منفی و معناداری داشته است. همچنین در بازارچه‌های مرزی با حجم واردات بالا، درآمد داخلی تاثیر مثبت و معناداری داشته و قیمت‌های نسبی وارداتی و نااطمینانی نرخ ارز مؤثر حقیقی تاثیر منفی و معناداری داشته است در حالی که در بازارچه‌های مرزی با حجم واردات پایین، قیمت‌های نسبی وارداتی تاثیر منفی و معناداری داشته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Estimation of export and import functions of agricultural products of Iranian border markets with the approach of spatial econometrics

نویسندگان [English]

  • Mahbubeh Motahari moghadam 1
  • Seyed mahdi Hosseini 2
  • Amir Dadrasmoghadam 3
1 Master of Agricultural Economics, University of Sistan and Baluchestan
2 Assistant Professor, Department of Agricultural Economics, University of Sistan and Baluchestan
3 Assistant Professor, Department of Agricultural Economics University of Sistan and Baluchestan
چکیده [English]

Agricultural sector trade plays an important role in developing countries. In this regard, the
role of border markets in terms of the amount of agricultural commodity exchanges plays a
significant role in the growth of the economy. In this study, export and import functions of
agricultural products in 33 markets were studied by using the spatial econometric model
during the period of 2009-2017. The results of the spatial error model showed that border
markets have a positive and significant effect on each other. Results spatial error model
shows that border markets with high export amount, amount relative export prices have
negative effect although global income and the uncertainty of real effective exchange rate
have positive effect and significant on export amount. In border markets with low export
amount, income has been positive effect and significant and relative export prices and the
uncertainty of real effective exchange rate have been negative effect and significant. In
border markets with high import amount, relative prices have been negative effect and
significant but the uncertainty of real effective exchange rate and domestic income have
been not significant. While in border markets with low import amount, relative import
prices have been negative and significant effect.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Export and Import functions
  • Agricultural products
  • Border markets
  • Spatial econometric JEL Classification: F1
  • Q17
  • C21
افراسیابی، عبدالرسول (1396)، »تحلیل و بررسی چالش‌های بازارچه‌های مرزی در ایران (مطالعه موردی بازارچه‌های مرزی استان بوشهر) »، فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، س 10، ش 1 ،333-351.
بندانی، حسینعلی (1397)، بررسی عوامل مؤثر بر اشتغال در بخش تعاون استان سیستان و بلوچستان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه سیستان و بلوچستان : گروه اقتصاد.
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، www.cbi.ir
پهلوانی مصیب، دهمرده نظر، حسینی سیدمهدی (1386)، »تخمین توابع تقاضای صادرات و واردات در اقتصاد ایران با استفاده از روش همگرایی ARDL»، فصلنامه بررسیهای اقتصادی، دوره4 ،ش 3، 101-120.
حیدری حسن، حمیدی رزی داوود (1394)، »برآورد اثرات سرریز فضایی رشد اقتصادی در بین کشورهای مجاور دریای خزر»؛ رویکرد داده‌های تابلویی پویای فضایی، فصلنامه علمی و پژوهشی، پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، س 5، ش 19، 41-56.
دکالی عاطفه، حسینی سید مهدی، دادرس مقدم امیر (1398)، »تأثیر بی­ثباتی نرخ ارز بر صادرات خرمای کشورهای عمده صادرکننده با استفاده از مدل دوربین فضایی»، دوره 9، ش28، 55-68.
زمانی فهیمه، مهرابی بشرآبادی حسین (1393)، » بررسی اثر نوسانات نرخ ارز بر تجارت محصولات کشاورزی درایران»، فصلنامه علمی و پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزی، ش 2.
شعبان زاده، مهدی، محمودی، ابوالفضل، رضا اسفنجاری کناری(1394)، » بررسی اثر انتقال قیمت‌های جهانی به بازارهای داخلی برای محصولات خاص بخش کشاورزی ایران»، نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی، ش1 .
صفری، سکینه، رحمانی، مهدی، حسن احمدی (1393)، »بررسی تأثیر نوسانات نرخ ارز بر صادرات بخش کشاورزی در راستای بند دوم سیاست‌های کلی کشور»، فصلنامه سیاست‌های راهبردی و کلان،س 2، ش5.
 طالبلو، رضا، محمدی، تیمور، پیر دایه، هادی (1396)، »تحلیل انتشار فضایی تغییرات قیمت مسکن در استان‌های ایران؛ رهیافت اقتصادسنجی فضایی»، فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی، س 17، ش66، 55-95.
عسگری، علی، نعمت‌الله اکبری (1380)، روش‌شناسی اقتصادسنجی فضایی؛ تئوری و کاربرد، ش 12.
غزالی، سمانه، منصور زیبایی (1394)، »بی‌ثباتی نرخ ارز حقیقی و تجارت دوجانبه محصولات کشاورزی: تحلیل داده‌های تلفیقی»، اقتصاد کشاورزی و توسعه، س23، ش92.
فلاحی اسماعیل، فاطمه مزرعه (1397) ، »تحلیل اقتصادی آثار کوتاه‌مدت و بلندمدت نا اطمینانی نرخ ارز بر صادرات زعفران ایران»، فصلنامه علمی وپژوهشی زراعت و فناوری زعفران، دوره 6، ش3، 367-381.
کازرونی، علیرضا. اصغرپور، حسین. مظفری، زانا. (1395)، »تأثیر انحراف و بی‌ثباتی نرخ ارز بر صادرات محصولات کشاورزی ایران، تحقیقات اقتصاد کشاورزی»، ش 30.
گیلان پور، امید، پاکروان، محمدرضا، عمران طاهری ریکنده (1395)، »تحلیل ساختار واردات محصولات کشاورزی ایران با تأکید بر بی‌ثباتی نرخ ارز»، مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، د 2-47، ش 4.
گمرک جمهوری اسلامی ایران، www.irica.gov.ir
محبی موشایی، سونا، اکبری، احمد، مصیب پهلوانی (1393)، »تأثیر نوسانات نرخ ارز بر صادرات کشمش ایران»، نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی، ش2، 157-163.
 محمدی، حسین. محمدی، سخی (1397)، »بررسی اثر نا اطمینانی نرخ ارز واقعی بر تجارت خارجی محصولات کشاورزی در ایران»، تحقیقات اقتصاد کشاورزی، س10، ش 37، 21-40.
منجذب، محمدرضا، رضا نصرتی(1397)، مبانی اقتصادسنجی همراه با ایویوز و استاتا، انتشارات مهربان.
طالبی طهماسب، نظری علی اکبر، رتجگر توران(1394) : »نقش بازارچه های مرزی در گسترش گردشگری: مطالعه موردی بازارچه‌های مرزی تمرچین در شهرستان پیرانشهر»، پژوهش نامه مطالعات مرزی، س 3، ش 3، 189-219.
طالشی مصطفی، گلچینی سحر(1397)، »آمایش بازارچه های مرزی غرب ایران الگوی اقتصادی_کالبدی در پایداری شهرهای کوچک نمونه موردی: (بازارچه مرزی سیرانبند بانه)»، نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی (جغرافیای انسانی)، ش 3، دوره 10،392-394.
ویسی، رضا، نبی‌الله بیگدلی (1391)، »نقش بازارچه‌های مرزی در توسعه پایدار شهرهای مرزی مطالعه موردی؛ بازارچه‌های مرزی شهر بانه»، همایش ملی شهرهای مرزی و امنیت؛ چالش‌ها و رهیافت‌ها.
یوسفی متقاعد، هانیه، رضا مقدسی(1392)، »بررسی انتقال قیمت‌های جهانی به بازار داخلی برخی از محصولات کشاورزی( گندم، جو و برنج)، کاربرد روش حداکثر آنتروپی»، تحقیقات اقتصاد کشاورزی، ش 1.
Da Silva, C. A. G., da Rocha Ferreira, L. E., & Turra, S (2017), “Impacts of the exchange rate and world income on Brazilian agricultural exports”, African Journal of Agricultural Research, 12(27), 2319-2328.
Elkhishin, E. (2019). “The Impact of Exchange Rate liberalization On Foreign Trade in the Egyptian Agricultural Sector”. Annals of Agricultural Science, Moshtohor, 57(4), 1075-1088.‏
Erdal, G., Erdal, H., & Esengün, K. (2012). “The effects of exchange rate volatility on trade: evidence from Turkish agricultural trade, Applied Economics Letters, 19(3), 297-303.
Gatawa, N.M, Mahmud, A. A. (2017). “Impact of Exchange Rate Fluctuations on Agricultural Exports (Crops) In Nigeria”, International Journal of Humanities and Social Science Invention, 6(3), 65-71.
Kohler, A., & Ferjani, A (2018), “Exchange rate effects: A case study of the export performance of the Swiss Agriculture and Food Sector”. The World Economy, 41(2), 494-518.
Mousavi, S., & Leelavathi, D. S (2013), “Agricultural Export and Exchange Rates in India: The granger causality Approach”, International Journal of Scientific and Research Publications, 3(2), 1-8.
Mutodi, K., Maziriri, E. T., & Chuchu, T. (2020). “The response of Zimbabwe tobacco exports to real exchange rates volatility” 1980-2019.
Muthamia, A. K., & Muturi, W. (2015). “Determinants of Earnings from Tea Export in Kenya”. Journal of World Economic Research, 4(1), 15-22.‏
Obi, A., Ndou, P. P., & Peter, B (2013), “Assessing the Impact of Exchange Rate Volatility on the Competitiveness of South Africa’s Agricultural Exports”. Journal of Agricultural Science, 5(10), 227.
Ozdemir, D (2017), “Causal Relationship between Agricultural Exports and Exchange Rate: Evidence for India”, Applied Economics and Finance, 4(6), 36-41.
Potelwa, X. Y., Lubinga, M. H., & Ntshangase, T (2016), “Factors Influencing the Growth of South Africa’s Agricultural Exports toWorld Markets”. European Scientific Journal, ESJ, 12(34).
Uysal, Ö., & Mohamoud, A. S (2018), “Determinants of Export Performance in East Africa Countries”, Chinese Business Review, 17(4), 168-178.
www. cbi.ir
www.irica.gov.ir
Yazici, M. (2012). “Turkish Agricultural Import and Export Demand Functions: Estimates from Bounds, Testing Approach”. Economic research-Ekonomska istraživanja, 25(4), 1005-1016.