اقتصاد و تجارت نوین

اقتصاد و تجارت نوین

تأثیر عضویت در سازمان همکاری‌های شانگهای بر تراز پرداخت‌ها: مطالعه موردی کشورهای منتخب

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان
رحمان سعادت 1
ازاده طالب بیدختی 2
فاطمه فروغی دهنوی 3
1 دانشیار دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اداری گروه اقتصاد دانشگاه سمنان، سمنان، ایران
2 استادیار گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اداری، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران
3 کارشناس ارشد دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اداری، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران
10.30465/jnet.2025.52309.2221
چکیده
پژوهش حاضر با هدف تحلیل تأثیر عضویت در سازمان همکاری‌های شانگهای بر تراز پرداخت‌ها در کشور‌های عضو، به بررسی ظرفیت این سازمان در تسهیل مبادلات تجاری و همکاری اقتصادی منطقه‌ای می‌پردازد. در این راستا، با بهره‌گیری از رویکردی کمی و داده‌های تابلویی در بازه زمانی ۲۰۰۳ تا ۲۰۲۰، یک الگوی اقتصادسنجی طراحی و با روش حداقل مربعات معمولی با خطاهای استاندارد تصحیح شده (PCSE) برآورد شد. نتایج حاکی از تأثیر مثبت و معنادار عضویت در سازمان همکاری‌های شانگهای بر تراز پرداخت‌ها است که مؤید نقش آزادسازی اقتصادی ناشی از عضویت است. همچنین، یافته‌ها حاکی از تأثیر منفی و معنادار درآمد خالص ملی تعدیل شده و نرخ ارز حقیقی بر تراز پرداخت‌ها است که بر لزوم تقویت تولید داخلی و مدیریت محتاطانه نرخ ارز تأکید دارد. عضویت در شانگهای اثر منفی رشد درآمد خالص ملی بر تراز پرداخت‌ها را تضعیف می‌کند و به کشورهای عضو کمک می‌کند تا با وجود افزایش درآمد و تقاضای داخلی، تراز پرداخت‌های خود را بهتر مدیریت کنند. در نهایت، اگرچه نسبت مخارج دولت به تولید تأثیر معناداری بر تراز پرداخت‌ها ندارد، پایش دقیق و بهینه‌سازی هزینه‌های دولت به سمت زیرساخت‌ها و بخش‌های مولد می‌تواند به طور غیرمستقیم به بهبود تراز پرداخت‌ها کمک نماید.
طبقه بندیJEL:
C23, F14, F15, F23
کلیدواژه‌ها
تراز پرداختها
سازمان همکاری‌های شانگهای
همگرایی تجاری
همکاری منطقه‌ای
داده‌های ترکیبی

عنوان مقاله English

The Impact of Shanghai Cooperation Organization Membership on the Balance of Payments: A Case Study of Selected Countries

نویسندگان English

Rahman Saadat 1
Azadeh Talebbeydokhti 2
Fatemeh Foroughi Dehnavi 3
1 Associate Professor of Economics, Department of Economics, Faculty of Economics, Management and Administrative Sciences, Semnan University, Semnan, Iran
2 Assistant Professor of Economics, Department of Economics, Faculty of Economics, Management and Administrative Sciences, Semnan University, Semnan, Iran
3 MA in Economics, Faculty of Economics, Management and Administrative Sciences, Semnan University, Semnan, Iran
چکیده English

This study investigates the impact of Shanghai Cooperation Organization (SCO) membership on the balance of payments in selected member countries, focusing on the organization’s potential to enhance trade and regional economic cooperation. Using a quantitative approach, we employ panel data from 2003 to 2020, develop an econometric model, and estimate it using the Panel-Corrected Standard Errors (PCSE) method. The findings reveal a positive and statistically significant effect of SCO membership on the balance of payments, underscoring the trade-enhancing role of economic liberalization associated with regional integration. Moreover, adjusted net national income and real exchange rates exert a negative and significant impact on the balance of payments, highlighting the need for stronger domestic production and prudent exchange rate policies. Interestingly, SCO membership appears to mitigate the adverse effects of national income growth on the balance of payments, suggesting that integration into the SCO framework may help member countries better manage external accounts amid rising income and domestic demand. Although the government expenditure-to-GDP ratio does not exhibit a statistically significant effect, improved monitoring and strategic allocation of public spending—particularly toward infrastructure and productive sectors—could yield indirect benefits for the external balance.

کلیدواژه‌ها English

Balance of Payments؛ Shanghai Cooperation Organization؛ Trade Convergence؛ Regional Cooperation؛ Panel Data JEL Classification: C23
F14
F15
F23
ابریشمی، حمید، مهرآرا، محسن، و محسنی، رضا (1384). تأثیر آزادسازی تجاری بر تراز تجاری و حساب‌جاری تراز پرداخت‌ها (یک تجزیه‌ و تحلیل اقتصادسنجی). دانش و توسعه، 17، 11-3۶.
احمدیان یزدی، فرزانه، سلیمی فر، مصطفی و احمدی شادمهری، محمدطاهر (1394). اثرات آزادسازی تجاری و رشد اقتصادی بر جریان تجاری غیرنفتی ایران و چین طی دوره زمانی 1391- 1360. پژوهش های رشد و توسعه اقتصادی، 5(20)، 11-30.
الهی، ناصر، معصوم زاده، الهه، کیاالحسینی، سید ضیاء الدین و عربی، سید هادی (1400). بررسی آثار موافقتنامه تجاری بین ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا بر بخش‌های صادراتی صنعت و کشاورزی؛ رهیافتی از مدل جاذبه. پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، 11(44)، 105-120. doi: 10.30473/egdr.2020.51845.5701
جلایی، سیدعبدالمجید، نجاتی، مهدی، و جوادی نیا، مینا. (1395). ارزیابی تأثیر تکانه‌های بهره‌وری بخش صنعت کشورهای گروه شانگهای بر سرمایه‌گذاری و اشتغال بخش نفت و گاز ایران با رویکرد مدل تعادل عمومی قابل محاسبه چندمنطقه ای. مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، 5(18)، 35-51.
رازینی، ابراهیم علی، شاهانی، فائقه، و وجدانی طهرانی، هدیه. (1392). بررسی پتانسیل تجاری میان ایران و کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای (SCO) با استفاده از مدل جاذبه. پژوهشنامه بازرگانی، 18(69)، 83-112.
رحمانی، میترا، عسگری، منصور و عابدین، محمدرضا (1385). دستاوردهای تجاری تشکیل بلوک منطقه‌ای در مرکز قاره آسیا. پژوهشنامه بازرگانی، 10(38)، 213-236.
سالواتوره، دومینیک (1384). مالیه بین الملل. تهران: نشر نی.
شهرستانی، حمید، و حیدری، علی عباس (1388). اثرات تشکیل طرح یکپارچگی اقتصادی بر وضعیت تراز پرداختهای کشورهای منتخب در حال توسعه. مدلسازی اقتصادی، 3(1 (پیاپی 7))، 1-26.
طاهری، صالح، کریم‌زاده، مصطفی، سیفی، احمد، و ملک الساداتی، سید سعید (1402). بررسی اثرات عضویت در سازمان همکاری‌های شانگهای بر امکان پذیری ایجاد پیوند تجاری در شبکه تجاری کشورهای پساشوروی؛ رهیافت مدل گراف تصادفی (ERGM). اقتصاد و تجارت نوین، 18(۵۹)، ۲۷-۴۷. doi: 10.30465/jnet.2023.44315.1999
کرمی، سمیرا، جعفری صمیمی، احمد و طهرانچیان، امیرمنصور (۱۳۹۸). بررسی امکان تشکیل اتحادیه پولی مشترک بین کشورهای عضو و ناظر سازمان همکاری شانگهای با استفاده از رهیافت خود رگرسیون برداری جهانی GVAR. مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، . مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، 8(31)، 33-65.doi: 10.22084/aes.2019.18137.2797
مردیها، سارا، آذربایجانی، کریم، طیبی، سیدکمیل، و جعفری، داود. (1399). ارزیابی اثرات اقتصادی عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای: کاربردی از مدل شبیه سازی جهانی. تحقیقات اقتصادی، 55(1)، 233-268.
معمارنژاد، عباس، و عجایبی، سمانه سادات. (1389). بررسی اثر آزادسازی تجاری بر خالص صادرات کالاها و خدمات در کشورهای در حال توسعه منتخب. اقتصاد کاربردی، 2(1)، 135-159.
نجاتی، مهدی، بلاغی اینالو، یاسر (۱۴۰۱). تحلیل منافع عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای: رویکرد تعادل عمومی قابل محاسبه. پژوهشهای اقتصادی (رشد و توسعه پایدار)، ۲۲(۲)، ۸۹-۱۱۸.
Awan, R. U., Shahbaz, M. Sher, F. & Javed, K. (2012). Does J-Curve Phenomenon Exit in Pakistan? A Revisit. Interdisciplinary Journal of contemporary Research in Business, 3(9), 1456-1467. 
Brahim, K. (2018). Tests of Homogeneity in Panel Data with EViews. MPRA Paper No. 101001, 1-4.
Bussière, M., Fratzscher, M., & Müller, G. J. (2005). Productivity shocks, budget deficits and the current account. ECB Working Paper No. 509, 1-34.
Cooper, C. A., & Massell, B. F. (1965). Toward a General Theory of Customs Unions for Developing Countries. Journal of Political Economy, 73(5), 461-476.
El-Wassal, K. A. (2012). The Impact of Trade Liberalization on Trade Balance in Arab Countries. Journal of Economic & Social Research, 14(2), 1-26.
Ju, J., Wu, Y., & Zeng, L. (2010). The Impact of Trade Liberalization on The Trade Balance in Developing Countries. IMF Staff Papers, 57(2), 427-449.
Khan, M. A., Jaffri, A. A., Abbas, F., & Haider, A. (2017). Does Trade Liberalization Improve Trade Balance in Pakistan?. South Asia Economic Journal, 18(2), 158-183.
Khan, M. S., & Knight, M. D. (1983). Determinants of Current Account Balances of Non-Oil Developing Countries in the 1970s: An Empirical Analysis. Staff Papers-International Monetary Fund, 819-842.
Mundell, R. (2012). US and China in the world economy: The balance of payments and the balance of power. Journal of Policy Modeling, 34(4), 525-528.‏
Parikh, A., & Stirbu, C. (2004). Relationship between Trade Liberalisation, Economic Growth and Trade Balance: An Econometric Investigation. HWWA Discussion Paper (No. 282), 1-50.
Rose, A. K., & Yellen, J. L. (1989). Is there a J-curve?. Journal of Monetary economics, 24(1), 53-68.‏
Santos‐Paulino, A., & Thirlwall, A. P. (2004). The Impact of Trade Liberalisation on Exports, Imports and The Balance of payments of Developing Countries. The Economic Journal, 114(493), 50-72.
Shahzad, M. W., Khan, M. A., Khan, M. A., & Haider, A. (2024). Regional Integration and Export Performance of Pakistan: Empirical Evidence from The Shanghai Cooperation Organization (SCO). PloS one, 19(10), e0311984.
Viner, J. (1950). The Customs Union Issue. Carnegie Endowment for International Peace. New York.
Wu, Y. (2011). The Interaction between Us Foreign Debt and Current Account. In 2011 International Conference on Computer Science and Service System (CSSS), 2733-2736.
Xin, L., & Wang, Y.X. (2021). The Results of The 20-Year Economic Cooperation of the Shanghai Cooperation Organization and Its Development Prospects. Финансы: теория и практика, 25(3), 159-174.
Yasmin, B. (2012). Impact of Trade Liberalization on Trade Balance in Pakistan: Cointegration and Error Correction Mechanism. Zagreb International Review of Economics & Business, 15(1), 73-88.
Zakaria, M. (2014). Effects of Trade Liberalization on Exports, Imports and Trade Balance in Pakistan: A Time Series Analysis. Prague economic papers, 23(1), 121-139. 

  • تاریخ دریافت 04 تیر 1404
  • تاریخ بازنگری 18 مرداد 1404
  • تاریخ پذیرش 26 شهریور 1404